Ministarstvo nauke, tehnološkog razvoja i inovacija Republike Srbije usvojilo je novu nacionalnu politiku otvorene nauke – Platformu za otvorenu nauku 2.0 – koja se primenjuje na sve istraživačke projekte i programe finansirane iz javnih sredstava.

Prema ovom dokumentu, otvorena nauka podrazumeva realizaciju pet ciljeva: (1) otvoreni pristup naučnoj literaturi; (2) dostupnost istraživačkih podataka; (3) otvoren i transparentan pristup istraživačkim infrastrukturama; (4) transparentnost naučne komunikacije i metodologije, uključujući dostupnost softverskog izvornog koda, projektne dokumentacije istraživačkog hardvera i drugih digitalnih objekata korišćenih u analizi istraživačkih podataka, koji omogućavaju održivost, transparentnost i reproduktivnost naučnih rezultata, kao i (5) razvoj digitalne infrastrukture i kompetencija koje omogućavaju ostvarivanje navedenih ciljeva.
Realizacija ovih ciljeva treba da doprinese većoj vidljivosti naučnih rezultata, boljoj iskorišćenosti budžetskih sredstava uloženih u istraživanja, većoj povezanosti nauke, privrede i društva, većem naučnom integritetu, izgradnji poverenja u nauku, kao i razvoju novih istraživanja i inovacija.

Platformu otvorene nauke 2.0 izradio je Tim za otvorenu nauku u Srbiji (TONuS), radna grupa koju je formiralo Ministarstvo, a koju čini više od 30 istraživača, donosioca odluka, predstavnika finansijera i bibliotekara. Praćenje usklađenosti sa politikom vršiće se uz pomoć indikatora koje će definisati TONuS.

Glavni elementi nove politike otvorene nauke:

• Kopije svih naučnih publikacija koje su nastale u okviru programa i projekata finansiranih iz javnog budžeta Republike Srbije delimično ili u potpunosti moraju biti arhivirane u institucionalnom repozitorijumu odmah nakon objavljivanja.
• Integralni tekst publikacija mora biti dostupan u otvorenom pristupu najkasnije odmah nakon objavljivanja, a izuzetno najkasnije tri meseca od dana objavljivanja u prirodnim, medicinskim i tehnološkim naukama, a šest meseci u društvenim i humanističkim naukama. Kada god je moguće, treba obezbediti otvoreni pristup konačnoj, objavljenoj verziji publikacije. Ako to nije moguće, u repozitorijumu se mora arhivirati i recenzirani rukopis naučne publikacije prihvaćen za objavljivanje.
• Prilikom potpisivanja ugovora sa izdavačima, autori su dužni da vode računa o odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima koje se odnose na autorsko delo stvoreno u radnom odnosu i da zadrže prava intelektualne svojine neophodna za omogućavanje tzv. zelenog otvorenog pristupa.
• Ministarstvo prvenstveno podržava tzv. dijamantski otvoreni pristup, pa preporučuje da se pri izboru časopisa, monografija i zbornika prednost daje publikacijama u otvorenom pristupu za koje se ne naplaćuju troškovi objavljivanja.
• Izdavači naučnih časopisa sufinansiranih iz budžeta Republike Srbije moraju da usklade svoje izdavačke politike i prakse sa principima tzv. dijamantskog otvorenog pristupa, odnosno da ne naplaćuju ni pretplatu za pristup sadržaju, niti troškove objavljivanja u otvorenom pristupu, i da sadržaj objavljuju pod Creative Commons licencama (preporučuje se CC BY).
• Izdavači monografija i zbornika konferencija sufinansiranih sredstvima iz budžeta Republike Srbije moraju da obezbede otvoreni pristup tim publikacijama pod Creative Commons licencama (preporučuje se CC BY) na odgovarajućim izdavačkim platformama ili u repozitorijumima.
• Istraživačkim podacima prikupljenim tokom istraživanja koja su delimično ili u potpunosti finansirana iz javnog budžeta Republike Srbije mora se upravljati u skladu sa FAIR principima. Institucije i istraživačke grupe imaju obavezu da pripreme i Ministarstvu, odnosno instituciji koja dodeljuje budžetska sredstva, dostave plan upravljanja istraživačkim podacima na propisanom obrascu.
• Istraživački podaci, kao i metapodaci koji ih opisuju, arhiviraju se u odgovarajućem institucionalnom, ili tematskom repozitorijumu.
• Istraživački podaci koji su poslužili kao osnova za publikacije moraju biti dostupni u otvorenom pristupu najkasnije neposredno nakon objavljivanja rezultata dobijenih na osnovu tih podataka u publikaciji, moraju da sadrže mašinski čitljive reference na povezane publikacije i druge naučne rezultate (poput softverskog koda, instrumenata i sl.) i moraju biti zaštićeni standardizovanom mašinski čitljivom licencom.
• Politika preporučuje da izvorni kod softvera i tehnička dokumentacija istraživačke opreme nastali u okviru projekata finansiranih iz javnih sredstava budu otvoreno dostupni, čitljivi za ljude i mašine, i licencirani pod otvorenim licencama.
• Istraživačka infrastruktura treba da bude transparentno dostupna istraživačima, a institucije moraju obezbediti jasne politike pristupa.
• Korišćenje trajnih identifikatora (PID) je obavezno za istraživače (npr. ORCID) i publikacije (npr. DOI). Preporučuje se korišćenje PID-a za sve istraživačke rezultate, instrumente i projekte.
• Razvijanje veština u oblasti otvorene nauke podstiče se kroz akademske programe, stručnu obuku i uspostavljanje nacionalnih centara kompetencija.
• Institucije se podstiču da uvedu nagrade za primenu praksi otvorene nauke.